Σήμερα που όλοι βιώνουμε -άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο- τις δραματικές κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές αλλαγές που συντελούνται στην χώρα μας, έχουν αναδυθεί πολλά και ουσιαστικά προβλήματα που σχετίζονται άμεσα με την επιβίωση μας, τη διαβίωση μας, τις αξίες μας, τα πιστεύω μας και εν γένει με την ψυχική μας υγεία. Καταστάσεις δηλαδή που μας κάνουν να αποξενωνόμαστε από τον εαυτό μας και τους γύρω μας και να μπαίνουμε σε ένα φαύλο κύκλο ακαμψίας, δυσαρέσκειας και απογοήτευσης. Η ψυχολογική πίεση είναι ακόμα εντονότερη, όταν οι γύρω μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με μας, και μάλιστα όταν αυτοί είναι τα ίδια μας τα παιδιά.
Είναι πολύ σημαντικό να είμαστε δίπλα στα παιδιά μας Ουσιαστικά, παρά τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζουμε, και να μην ξεχνάμε ότι αυτά δεν ζουν σε μια μαγική γυάλα και να έχουμε κατα νού πώς αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει στους γονείς τους. Ακόμη κι αν στη δική τους οικογένεια δεν υφίστανται σημαντικά προβλήματα βιοτικού επίπεδου, τα παιδιά απορροφούν και εισπράττουν το αίσθημα της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, που αυτή τη στιγμή υπάρχει στην χώρα μας. Όσο οι γονείς απομακρύνονται ψυχολογικά και επικοινωνιακά από τα παιδία τους και καταλαμβάνονται συνεχώς από απογοήτευση για όλα όσα συμβαίνουν, τόσο αυτά δεν νοηματοδοτούν υγιώς τα όσα παρατηρούν και βιώνουν.
Βασική υποχρέωση των γονιών θα πρέπει να είναι το να διδάσκουν στα παιδιά τους σωστές συμπεριφορές, να τους μάθουν να λειτουργούν μέσα σε όρια, να υπακούουν στους οικογενειακούς κανόνες, να είναι υπεύθυνα και να έχουν αξίες ώστε να περάσουν λειτουργικά στο στάδιο της ενηλικίωσης.
Δυστυχώς, μερικές φορές, στην προσπάθειά τους να πετύχουν τους κατάλληλους στόχους, οι γονείς καταφεύγουν σε λανθασμένες μεθόδους. Τα λάθη των γονιών στην ανατροφή των παιδιών έχουν ως συνέπεια όχι μόνο να μην εμφανίζεται η επιθυμητή συμπεριφορά, αλλά και να παίρνει το παιδί λανθασμένα μηνύματα τα οποία μάλιστα στην συνέχεια τα εκλογικεύει στις πράξεις του.
Όταν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον που βλέπει και ακούει συνέχεια τους γονείς να παραπονιούνται για τα χρήματα.
Μέσα στον ψυχικό κόσμο του παιδιού ριζώνουν βαθιά αρνητικές πεποιθήσεις, όπως: «Τα λεφτά δεν είναι ποτέ αρκετά», «Δεν θα μπορώ να έχω ποτέ αρκετά λεφτά στη ζωή μου», «Οι άνθρωποι υποφέρουν για τα λεφτά», «Δεν θα καταφέρω να επιβιώσω», «Οι γονείς μου δεν νοιάζονται για μένα μόνο για τα χρήματα», «Οι άνθρωποι δεν αξίζουν χωρίς τα λεφτά», και αυτό γιατί αντιγράφουν αυτές τις θεμελιωδώς αρνητικές πεποιθήσεις, που υπάρχουν σε αρκετούς ενήλικες, ακόμη και αν δεν εκφράζονται ρητά.
Και επειδή οι ασυνείδητες πεποιθήσεις είναι θεμελιώδεις, καταλήγουν να υπαγορεύουν τη συμπεριφορά μας, τις επιλογές μας, τα σχόλια μας, ακόμη και τη στάση του σώματός μας. Μέσα από αυτά τα κωδικοποιημένα μηνύματα, οι αρνητικές πεποιθήσεις των ενηλίκων διαποτίζουν το μυαλό των παιδιών, χωρίς αυτά να το καταλαβαίνουν. Αν οι πεποιθήσεις παραμείνουν κρυμμένες χωρίς να τεθούν υπό αμφισβήτηση μέσα από συζήτηση μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή και τις αποφάσεις των παιδιών για πολλά χρόνια μετά.
Γι’ αυτό καλό θα είναι οι γονείς να είναι προσεκτικοί και να μην επικοινωνούν μπροστά στα παιδιά τους με εκφράσεις φόβου, π.χ. «Άσε με Τώρα σκέφτομαι τα οικονομικά δεν καταλαβαίνεις ότι έχουμε πρόβλημα;», «θα καταστραφούμε!», «σε λίγο δεν θα έχουμε να φάμε!» κλπ … . Τον φόβο μας είναι σημαντικό να τον εκφράζουμε σε κάποιον ενήλικα που θα μας καταλάβει καλύτερα και θα μπορεί να μας στηρίξει. Για τα παιδιά οι Γονείς τους είναι το πρότυπο τους, η ασπίδα προστασίας τους. Χρειάζονται να νιώθουν ότι τα Αγαπάνε, ότι είναι Σημαντικά γι’ αυτούς και ότι οι γονείς είναι εκεί για να τα προστατεύουν. Αν τους βλέπουν πανικόβλητους και φοβισμένους, νιώθουν ευάλωτα και μόνα απέναντι σε ένα τεράστιο σύστημα στέρησης, το οποίο δεν μπορούν να κατανοήσουν και να ελέγξουν.
Ένας άλλος λόγος που δεν πρέπει να μεταφέρουμε τα προβλήματα και το άγχος στα παιδιά, είναι γιατί μπορεί να το μεταφράσουν ως προσωπική ευθύνη και να νιώσουν ότι είναι εκείνα υπεύθυνα για ό,τι μας συμβαίνει, αναλαμβάνοντας δηλαδή εκείνα ένα μερίδιο ευθύνης που δεν τους αναλογεί.
Όταν τα Παιδία μεγαλώνουν χωρίς ξεκάθαρα όρια και με διπλά μηνύματα
Είναι σημαντικό για μια οικογένεια να λειτουργεί με συγκεκριμένους, ξεκάθαρους και κατανοητούς κανόνες τους οποίους το παιδί να μπορεί να κατανοεί. Σημαντικό, επίσης, είναι οι κανόνες αυτοί να ισχύουν πάντοτε και όχι απλά να ορίζονται χωρίς να εφαρμόζονται. Σε κάθε οικογένεια θα πρέπει κάθε μέλος να μπορεί να συνυπάρξει με τα άλλα μέλη, να αντλεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ικανοποίηση και ασφάλεια, να εξελίσσεται και να δημιουργεί.
Οι γονείς στην οικογένεια οφείλουν να θέτουν όρια στα παιδιά και να μην τα αφήνουν να τα ανακαλύψουν μόνα τους, γιατί σχεδόν πάντοτε τα παιδιά δεν κατανοούν τη χρησιμότητα των ορίων! Τα παιδία, επίσης, δεν καταλαβαίνουν τη σημασία του να αναστέλλουν τις επιθυμίες τους, να ασκούν αυτοέλεγχο, να λειτουργούν υπεύθυνα, να σκέφτονται τους γύρω τους. Αν δεν τεθούν όρια, ένα παιδί δεν θα μπορεί να λειτουργήσει με ασφάλεια και θα αισθάνεται ανυπεράσπιστο και απροστάτευτο, αντιλαμβανόμενο τον κόσμο ως απειλή που συνεχώς μεταβάλλεται. Θα νιώθει δυστυχισμένο, αποθαρρυμένο, ανασφαλές και θα εκδηλώνει συχνά προβλήματα στη συμπεριφορά του.
Ένα παιδί το οποίο μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον χωρίς κανόνες και σαφή όρια και με διπλά μηνύματα δεν είναι ένα παιδί ελεύθερο. Αντίθετα, είναι ένα παιδί σκλαβωμένο σε μια ασαφή και περίπλοκη δομή, μέσα στην οποία δεν θα μπορέσει να μάθει να είναι υπεύθυνο και αυτόνομο, να μάθει να ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος. Τα όρια και οι κανόνες, όσο και αν ακούγεται περίεργο, είναι ένδειξη αγάπης και μέρος της φροντίδας που οι γονείς παρέχουν στα παιδιά τους.
Αν έχετε εξηγήσει, για παράδειγμα, στο παιδί σας ότι δεν είναι σωστό να χρησιμοποίει άσχημες εκφράσεις και κάποια στιγμή τις χρησιμοποιήσει και εσείς δεν αντιδράσετε αρνητικά, αλλά γελάσετε μαζί του, ενώ μια άλλη φορά που θα χρησιμοποιήσει την ίδια λέξη παρουσία άλλων ανθρώπων το μαλώσετε, τότε το παιδί δεν θα μπορέσει να καταλάβει τι είναι τελικά σωστό και τι όχι, γιατί θα έχει πάρει διπλό μήνυμα και φυσικά δεν θα έχει μάθει τα όρια, με αποτέλεσμα να συνεχίζει την λανθασμένη συμπεριφορά. Η συνέπεια και η σταθερότητα στην εφαρμογή των κανόνων αυτών, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ολοκληρωμένη και υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, καθώς και την ομαλή λειτουργία ολόκληρου του οικογενειακού συστήματος.
Βέβαια δεν θα πρέπει να φτάσουμε στο αντίθετο άκρο, να θέτουμε δηλαδή στην οικογένεια άκαμπτους, σκληρούς και αυταρχικούς κανόνες, γιατί τότε το παιδί δυσκολεύεται να αναπτύξει ενδιαφέροντα, κλίσεις και προτιμήσεις και συχνά παρουσιάζει χαμηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης και μπορεί να εμφανίσει μελλοντικά -από αντίδραση- έντονα σημάδια ανυπακοής και αντίδρασης.
Μειώνετε τον άλλο γονιό μπροστά στο παιδί;
Οι γονείς είναι τα σημαντικότερα πρόσωπα στη ζωή ενός παιδιού, γι’ αυτό και λειτουργούν ως πρότυπα. Η δική μας λοιπόν συμπεριφορά είναι αυτή που έχει την πιο ισχυρή επίδραση πάνω τους, αφού λειτουργεί ως παράδειγμα.
Αν οι γονείς δεν δείχνουν ποτέ τρυφερότητα και αγάπη στον σύντροφο / σύζυγό τους μπροστά στο παιδί, εκείνο δεν θα μπορέσει να αντιληφτεί σωστά τι σημαίνει αγάπη μεταξύ των συντρόφων και πώς αυτή εκδηλώνεται.
Αν μονίμως μειώνει και ακυρώνει ο ένας σύντροφος τον άλλον, αν συνέχεια παραπονιέται ότι δεν περνάει καλά μαζί του απειλώντας τον ότι θα τον χωρίσει, δημιουργείτε μία χρόνια κατάσταση άγχους στο παιδί που θα δυσκολευτεί να χτίσει φιλίες και σχέσεις πάνω σε αμοιβαίους κανόνες αγάπης.
Το παιδί χρειάζεται να μεγαλώνει σε ένα οικογενειακό πλαίσιο που θα το διδάσκει αγάπη και σεβασμό, αισθήματα δηλαδή που αποτελούν αυθεντικές πηγές ευτυχίας. Έτσι το παιδί θα μπορέσει να αναπτύξει υγιείς σχέσεις μεγαλώνοντας χωρίς το αίσθημα της ανασφάλειας.
Τρόποι για να αποκτήσετε Ουσιαστική επικοινωνία με τα παιδιά σας
Αναρωτηθείτε σαν Υπεύθυνοι Γονείς -Εδώ και Τώρα- ξεπερνώντας τα προσωπικά σας προβλήματα:
- Πόσο τελικά επικοινωνείτε με τα παιδιά σας, χωρίς να τους μεταφέρετε τις φοβίες σας;
- Πόσο πολύ πιστεύετε το παιδί σας, όταν παραπονιέται για κάτι ή νομίζετε ότι σας λέει ψέματα;
- Θέτετε όρια στη διαπαιδαγώγησή του;
- Πόσο συχνά τους δείχνετε ότι είναι σημαντικά στη ζωή σας;
- Πόσο συχνά λέτε στο παιδί σας πόσο υπερήφανοι είστε σαν γονείς για κάτι που έκανε -απλό ή πιο σύνθετο- και του δίνετε κίνητρα, για να δοκιμάσει περισσότερο τις δυνάμεις του;
- Παίζεται μαζί τους;
- Το αγκαλιάζετε και του προσφέρετε χάδια;
- Του επιτρέπετε να κάνει λάθη, το συγχωρείτε εύκολα;
- Του λέτε “Σε Αγαπώ”;
- Του καλλιεργείτε ελπίδα;
Εύα Σπυροπούλου
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Εμψυχώτρια Θ.Π.
(αν σας άρεσε το άρθρο μπορείτε να το διαδώσετε)